W 2008 roku w Brixton młody włoski artysta znalazł na śmietniku trzy tysiące czarno-białych fotografii. Bez podpisów, bez dat, niewiadomego autorstwa. Wygląd fotografowanych osób wskazywał, że zdjęcia zostały zrobione w latach pięćdziesiątych XX wieku. Były tam damy w strojach wieczorowych, urzędnicy w garniturach, panny młode, księża, dzieci, aktorzy amatorskiej sceny. Tak oto zaczyna się niezwykła opowieść o polskich emigrantach, rozbitkach z otoczenia Władysława Andersa, dla których nie było miejsca w nowej Polsce. O ludziach, dla których życie na obczyźnie było bolesnym zderzeniem ze zhierarchizowanym społeczeństwem brytyjskim i z brytyjskimi władzami. O wielkiej polityce, która mieszała się z osobistymi dramatami. O drobiazgowych przygotowaniach do III wojny światowej. O trudnościach życia codziennego. O samotności i nieudanych małżeństwach polsko-polskich i polsko-brytyjskich. O permanentnym konflikcie: politycznym, międzypokoleniowym, religijnym. O planach osadzenia na polskim tronie brytyjskiego księcia. O rozczarowaniu w 1989 roku.

Czyta się tę książkę trochę jak thriller, trochę jak romans, a nawet fantastykę. O polskim złocie, o niedoszłym królu Polski, o miłości dwóch kobiet do generała Andersa, o polsko-angielskich małżeństwach, o polskim Kościele na obczyźnie, o uratowanych dzieciach żydowskiego pochodzenia, o polskim klasycystycznym pałacu na Ealingu... Polski Londyn wojenny i powojenny wydaje się jedną wielką intrygą – i to niezwykle ciekawą, wciągającą. Pikanterii dodaje fakt, że to wszystko prawda. Polacy w czasie wojny wylądowali tam jak na Marsie, tak to któryś z bohaterów ujął i chyba nie mijał się z prawdą. Przeczytałem Londyńczyków jednym tchem – nie mogłem po prostu odłożyć tej książki.

Chris Niedenthal