Historia odrodzenia świadomości narodowej człowieka (syna powstańca 1863 roku), którego los skazał na wynarodowienie. Tytułowa „uroda życia” to drugi biegun konfliktu wartości, który musi rozstrzygnąć w sobie bohater powieści – Piotr Rozłucki. To miłość i osobiste szczęście przeciwstawione „ponurej polskości” (jak to określa jedna z bohaterek), obowiązkom patriotycznym i obywatelskim. Stały to motyw w twórczości Żeromskiego i choć dobrze wiemy, za jakimi wartościami opowiada się pisarz, nie sposób odmówić mu mistrzostwa w opisie owej – niebezpiecznej dla ideowców – urody życia.