Pragnieniem pozytywistów było poznawać i zmieniać świat. Przede wszystkim za pośrednictwem nauki. Wiele śladów tej wielkiej iluzji poznawczej da się odnaleźć w całym piśmiennictwie epoki pozytywizmu. O ich poszukiwaniu na różnych przestrzeniach kultury pozytywistycznej traktuje ta książka.