W książce omówiono narodziny i ewolucję tematyki rodzajowej w malarstwie polskim od schyłku XVIII wieku po rok 1850.

Przedstawione zostały początki tej dziedziny twórczości na gruncie narodowym, losy jej pionierów oraz stopniowy wzrost jej rangi, widoczny zarówno w twórczości malarzy, jak i w wypowiedziach krytyków oraz miłośników sztuki.

Zawarty w tomie przegląd zjawisk artystycznych pozwala prześledzić, jak z każdą kolejną dekadą XIX stulecia malarstwo rodzajowe zyskiwało coraz szersze grono reprezentantów i coraz silniej konkurowało z gatunkami tradycyjnie umieszczanymi na szczycie akademickiej hierarchii tematów.