Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu opracowane przez Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła zilustrowane miniaturami z Biblii gnieźnieńskiej z roku 1414.

CZYM JEST BIBLIA JUBILEUSZOWA

1414 r. w Czechach ukończono wyjątkowe dzieło, które współcześnie nazywamy Biblią gnieźnieńską. Dziś tj. w roku 2014 obchodzi ona swoją 600 rocznicę powstania. Ten pergaminowy rękopis gotycki zawiera Stary i Nowy Testament po łacinie, a także prologi do poszczególnych ksiąg autorstwa św. Hieronima.

Biblia została bardzo starannie spisana przez jedną osobę. Dzieło ozdobiono misternymi iluminacjami figuralnymi w inicjałach oraz ornamentami roślinnymi na marginesach, które wyszły spod ręki wysokiej klasy malarzy miniaturzystów. Posługiwali się oni kosztowym na tamte czasy złotem płatkowym. Pierwotnie Biblia oprawiona była w deski obleczone pergaminem, później w deski pokryte czerwonym aksamitem, na który nałożono XVII-wieczne srebrne okucia.

Powstanie tego dzieła przypisuje się czeskiej szkole iluminacji, a konkretnie pracowni Laurina z Klatowy. Sposób zdobienia Biblii gnieźnieńskiej jest wspaniałym przykładem tzw. pięknego stylu. Cechuje go wiele podobieństw do grupy zabytkowych rękopisów powiązanych z Mszałem hasenburskim z 1409 r.

Do dekoracji Biblii zatrudniono dwóch lub trzech malarzy, przy czym autorem większości miniatur oraz ornamentów jest jeden z nich. Wykreowane przez niego postaci sprawiają wrażenie trójwymiarowych, mają wyidealizowane twarze z uwypuklonymi czołami, okrągłymi powiekami, drobnymi, ale pełnymi ustami. Pojedyncze osoby lub małe grupy osób ubrane są w barwne szaty, suto udrapowane, ukrywające kształt sylwetki. Tło miniatur jest zazwyczaj neutralne lub przebłyskuje złotą kratką, czasem powijają się na nim małe, białe, gotyckie budowle z czerwonymi lub błękitnymi dachami. W ornamentyce marginalnej przeważa motyw akantu. Jak na piękny styl przystało, użyte kolory to głównie odcienie błękitów, zieleni, różów, a także nasycone szarości.

Największe wrażenie na odbiorcy robi pierwsza strona Księgi Rodzaju, która w rozpoczynającej dzieło miniaturze w inicjale litery „I” ukazuje niezwykle misternie wykonane wyobrażenie siedmiu dni stworzenia.

Według dawnego, ale raczej mylnego przekazu, Biblię podarował katedrze prymasowskiej król Kazimierz Jagiellończyk (1427-1492). Bardziej prawdopodobne jest jednak, że darczyńcą był ks. Wyszota z Górki (zm. 1453), kanonik, kanclerz kapituły gnieźnieńskiej i proboszcz poznański.

Biblia sacra, bo tak również jest nazywana, należy do niewielkiej w polskich zbiorach grupy luksusowych rękopisów czeskiego pochodzenia. Prezentuje bardzo wysokie walory artystyczne. Przez wieki była własnością katedry gnieźnieńskiej, natomiast od roku 1960, ze względu na dbałość o jej stan, przechowywana jest w specjalnych warunkach w gnieźnieńskim Archiwum Archidiecezjalnym, dlatego podziwiać ją mogą tylko nieliczni. Archiwum znane jest ze szczególnej troski o zabytki rękopiśmienne, dla renowacji których poszukuje darczyńców w ramach akcji Mecenat Skarbów Słowa.

Z okazji stulecia istnienia Towarzystwa Świętego Pawła, którego misją jest głoszenie Słowa Bożego za pośrednictwem środków społecznego przekazu, wydawnictwo Edycja Świętego Pawła postanowiło przygotować specjalne wydanie Pisma Świętego – Biblię Jubileuszową. Jest ona inspirowana unikatową Biblią gnieźnieńską.

Te dwa wydarzenia to szczególna okazja, aby w wymiarze biblijnym i wydawniczym podkreślić łączność duchowej stolicy Kościoła w Polsce, Częstochowy, gdzie ma swoją siedzibę Towarzystwo Świętego Pawła, z jego stolicą historyczną i siedzibą prymasowską, czyli Gnieznem.

Ten ponadepokowy eksperyment połączenia Biblii Paulistów, czyli współczesnego przekładu Pisma Świętego, oraz pięknej ornamentyki i XV-wiecznej stylizacji Biblii gnieźnieńskiej dał wspaniały efekt w postaci Biblii Jubileuszowej. To wyjątkowe wydanie ucieszy nie tylko bibliofilskie oko, ale sprawi, że współcześnie, w XXI wieku, możemy zostać urzeczeni majestatem Słowa Bożego, pod wpływem którego byli nasi średniowieczni przodkowie.